Podsumowanie projektu - rok 2009

W 2009 roku w ramach projektu „Strażnicy Natury 2000 – monitoring naruszeń przyrodniczych stanu siedlisk i gatunków”:

1. Uruchomiono serwis internetowy www.narura2000.pl, który ułatwia zgłaszania i gromadzenie informacji o naruszeniach skutkujących zniszczeniem lub pogorszeniem stanu siedlisk i populacji gatunków Natura 2000. Serwis zawiera też poradnik skierowany do podmiotów gospodarujących na obszarach Natura 2000 oraz opisy interwencji podjętych w poszczególnych przypadkach i przedsięwzięciach inwestycyjnych.
2. Zgromadzono blisko 30 zgłoszeń o naruszeniach siedlisk (większość poprzez stronę www.Natura2000.pl), kilka przypadków dotyczyło potencjalnych naruszeń, gdzie w razie realizacji planowanych interwencji szkody mogą być istotne. Przyjęte zgłoszenia były analizowane przez konsultanta przyrodniczego - krajowego eksperta od tematyki Natura 2000. Najpoważniejsze z nich zostały zweryfikowane przez specjalistów w terenie i udokumentowane (raporty, mapy, zdjęcia).
3. Informacje o naruszeniach kierowane były do właściwego organu ochrony środowiska (najczęściej Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, ale też gmin, nadleśnictw, Regionalnych Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych, itp.) w postaci zawiadomienia o zaistnieniu szkody w środowisku z prośbą o podjęcie działań interwencyjnych. Nie we wszystkich przypadkach konieczne było podjęcie formalnych kroków, czasem po wykonaniu ekspertyzy okazuje się, że nie wystąpi spodziewana szkoda, zdarzało się też, że inwestor równolegle po kontakcie telefonicznym i rozmowie odstępuje od planowanych działań. Trudniejsze sprawy prowadzono ze wsparciem prawnika, który na bieżąco udzielał konsultacji i przygotowywał opinie w trudniejszych sprawach.
4. Wybrane naruszenia i przebiegi interwencji zebrane zostały w postaci raportu bieżącego o naruszeniach. Wykorzystano w nim również doświadczenia innej organizacji współpracującej z FER i włączonej w monitoring naruszeń. Opracowanie ma m.in. na celu przybliżenie praktycznych aspektów związanych z ochroną siedlisk i gatunków Natura 2000 oraz danie wskazówek, które pozwolą uniknąć sytuacji konfliktowych w przyszłości.
5. Zorganizowano też pierwsze z planowanego cyklu seminariów regionalnych pn. „Jak unikać problemów z Naturą 2000” adresowane do samorządów oraz innych środowisk decyzyjnych prowadzących gospodarkę przestrzenną. Seminarium odbyło się 11 grudnia 2009 we Wrocławiu. W spotkaniu wzięło udział ponad 90 osób z różnych instytucji i samorządów z Dolnego Śląska oraz ościennych województw. Poruszana problematyka obejmowała aspekty prawne i praktyczne funkcjonowania sieci, m.in.: przedmiot ochrony w obszarze Natura 2000, procedury tzw. screeningu, definicji szkody znaczącej, odpowiedzialności za realizację działań mogących znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000. Prezentowane były też pozytywne przykłady rozwiązań konfliktów i możliwości zapobiegania zniszczeniom przyrodniczym.
6. Wśród adresatów projektu – uczestników seminarium, przeprowadzono badania ankietowe dotyczące znajomości przepisów i zasad ograniczających naruszenia stanu przyrodniczego gatunków. Otrzymano 79 ankiet zwrotnych (przeprowadzonych przed seminarium). Ponadto przeprowadzono badania ewaluacyjnych po seminarium. Zebrano 58 ankiet (w załączeniu kwestionariusze ankiet). Po realizacji wszystkich seminariów i zebraniu materiału przeprowadzone zostaną na wybranej losowo próbie badania w celu oceny efektu jakościowego – zmiany stanu wiedzy na temat prawnych uwarunkowań ochrony siedlisk i gatunków, na podstawie których opracowany zostanie raport zbiorczy. Jak wynika ze wstępnych analiz stan wiedzy o programie ochrony Natura 2000 i obowiązkach z niego wynikających jest wciąż niezadowalający.