[17] Opinia w sprawie szkody w środowisku

                                                                                              Wrocław 24.07.2009

Przedmiotem doniesienia o wystąpieniu szkody w środowisku w rozumieniu Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 o szkodach w środowisku i ich zapobieganiu (Dz. U. Nr 75,  Poz. 493)jest zniszczenie ok. 2 ha powierzchni dobrze wykształconego siedliska 6410 zmiennowilgotne łąki trzęślicowe w pobliżu miejscowości Duczów Mały, ok. 100 m na południe od nasypu linii kolejowej. Wystąpienie szkody stwierdzono podczas wizji lokalnej na kompleksie łąk między Duczowem Małym, a Międzybrodziem na granicy Gmin Wołczyn i Domaszowice.

Zniszczona łąka położona jest w kompleksie łąk zmiennowilgotnych i ekstensywnie użytkowanych łąk świeżych (kod 6510) przebiegającym południkowo od Duczówa Małego do Dobroszowic. Łąki położone są w dolinie bezimiennego strumienia zapewniającego wysoki poziom wód gruntowych i warunkującego obecność siedlisk łąk zmiennowilgotnych.

Obszar podlegający zgłoszeniu oprócz siedliska 6410 był także miejscem występowania rzadkich i podlegających ochronie prawnej gatunków roślin, których występowanie zostało dobrze udokumentowane.

Kącki i Dajdok (1997) podają dokładnie z tego obszaru występowanie zespołu Molinietum medioeuropaeum i stanowiska następujących gatunków: nasięźrzał pospolity Ophioglossum vulgatum i goryczka wąskolistna Gentiana pneumonanthe, storczyk szerokolistny Dactylorhiza majalis. Autorzy wskazują, iż „Populacja nasięźrzału pospolitego na tym stanowisku liczy setki, egzemplarzy, z których większość wykształca kłosy zarodnionośne”. Także dane opublikowane w 1996 r. (Dajdok Z., Kącki Z.) wskazują na bardzo duże znaczenie tego obszaru dla stanowisk rzadkich dla w/w gatunków roślin. W 1995 r. liczebność Dactylorhiza majalis określono na ok. 600 kwitnących egzemplarzy, liczebność Ophioglosum vulgatum na ok. 500 zarodnikujących okazów.

Zniszczony fragment siedliska 6410 był bardzo ważnym w skali województwa miejscem występowania rzadkich gatunków roślin.

Wszystkie trzy w/w gatunki roślin zostały ujęte w Czerwonej Księdze Roślin Województwa Opolskiego (Nowak A., Spałek K. (red.) 2002). Według informacji zawartych w Czerwonej Księdze Roślin WO w obrębie zniszczonych łąk k. Duczowa Małego stwierdzono:

§         jedno z liczniejszych w województwie opolskim stanowisk nasięźrzału pospolitego Ophioglossum vulgatum, który posiada status NT (bliski zagrożenia) w województwie (Kącki w: Nowak A., Spałek K. 2002).

§         jedno z sześciu w województwie opolskim stanowisk goryczki wąskolistnej Gentiana pneumonanthe. Gatunek ten posiada status VU (narażony na wymarcie) na terenie województwa (Kącki w: Nowak A., Spałek K. 2002).

§         podejźrzon księżycowy Botrychium lunaria posiada status CR (krytycznie zagrożony) w woj. opolskim, stanowisko w pobliżu Duczowa Małego jest jednym z trzech znanych stanowisk gatunku w województwie i jest najliczniejszym stanowiskiem na jego terenie. W 2002 roku odnotowano ok. 100 zarodnikujących egzemplarzy, podczas gdy na pozostałych dwóch stanowiskach w województwie zaledwie kilkanaście (Kącki w: Nowak A., Spałek K. 2002). Spadek liczebności podejźrzonu odnotowany między 1996, a 2002 rokiem wskazuje na postępującą degradację tego stanowiska, co dodatkowo wskazuje na konieczność ochrony i przywrócenia właściwego stanu zniszczonego fragmentu siedliska 6410.

 

Aktualne występowanie opisanych rzadkich gatunków roślin i występowania siedliska 6410 zostało także udokumentowane w Inwentaryzacji przyrodniczej i waloryzacji Gminy Wołczyn (Dajdok, Wuczyński 2004) (mapy przedstawiające rozmieszczenie rzadkich i chronionych gatunków roślin i siedlisk przyrodniczych w załączeniu).

Wszystkie opisane powyżej gatunki roślin objęte są ochroną ścisłą i wymagają ochrony czynnej zgodnie z Załącznikiem 1 do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie ochrony gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz. U. 2004 Nr 168, poz. 1764).

Powyższe informacje oraz obecność siedliska 6410 na nie przeoranej części łąk wskazuje na wystąpienie szkody w środowisku zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2008 r. w sprawie kryteriów oceny wystąpienia szkody w środowisku Dz. U. Nr 82, poz. 501).

W celu przywrócenia siedliska do poprzedniego stanu postuluje się usunięcie kukurydzy oraz przywrócenie użytkowania właściwego dla łąk zmiennowilgotnych – późnoletniego wykaszania. Teren ten jest tak podmokły, iż uprawa roślin paszowych w tym miejscu nie będzie nigdy możliwa.

Teren zniszczonych łąk wchodzi w skład proponowanego od wielu lat (Kącki 2002, Dajdok, Kącki 1996, Kącki, Dajdok 1997) użytku ekologicznego „Międzybrodzie”, którego do dziś nie udało się powołać.

Szansą na skuteczną ochronę łąk w kompleksie między Duczowem Małym, a Międzybrodziem będzie promocja wśród właścicieli łąk pakietów rolnośrodowiskowych w ramach PROW 2008-2013 i przekazanie informacji o zaistnieniu szkody w środowisku i jej konsekwencjach w przypadku zniszczenia siedlisk przyrodniczych 6410 lub 6510.

 

 

Literatura:

Dajdok Z., Kącki Z. 1996. Ostoje roślin w podmokłych zbiorowiskach łąkowych w okolicy Duczowa na Równinie Oleśnickiej. Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 6 (52): 85-89.

Kącki Z., Dajdok Z. 1997. Nowe stanowiska nasięźrzału pospolitego Ophioglossum vulgatum na Śląsku Opolskim. Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 3 (53): 84-87.

Dajdok Z., Wuczyński A. 2004. Inwentaryzacja i waloryzacja przyrodnicza Gminy Wołczyn.

Nowak A., Spałek K. (red.) 2002. Czerwona Księga Roślin Województwa Opolskiego.